Dolarizasyon nasıl oluşur? Bir ülkenin ekonomisinin yaşamında, para biriminin sağlıksız dalgalanmalara uğradığı zamanlar vardır. Genellikle, dalgalanma bir ekonominin genel gücü için zararlıdır, özellikle de şirketlerin iş yapmak için istikrarlı bir ortama ihtiyaçları vardır.
Yatırımcılar için kesinliğin riskle nispeten orantılı olması gerekir; bu da bir ekonominin büyümek için istikrara ihtiyaç duyduğu anlamına gelir. Bir para biriminin kronik spekülasyonlara ve manipülasyona maruz kalması, dolarizasyonun olası bir çözüm olarak görülmesidir.
Dolarizasyon Nedir; Bir ülkenin vatandaşları işlem yapmak için yasal teklif olarak resmi veya gayri resmi olarak bir yabancı para birimi kabul ettiğinde gerçekleşir. Daha geniş anlamda dolarizasyon, ABD dolarının uluslararası piyasalarda mübadele aracı ve hesap birimi olmasının bir sonucu olarak dünya ekonomisindeki ABD hegemonyasına atıfta bulunabilir. Bu bağlamda özellikle önemli olan, petrol de dahil olmak üzere temel uluslararası emtiaların uluslararası piyasalarda ABD doları cinsinden fiyatlandırılmasıdır.
Dolarizasyon Nasıl Oluşur
Temel olarak, iki farklı dolarizasyon türü vardır. Birincisi, “resmi olmayan para ikamesi” olarak bilinen şeydir. Bu, belki de, bir ulusun kendi yerel para biriminin enflasyonuna karşı bir koruma sağlamak için bir yabancı para birimine sahip olacağı en yaygın dolarizasyon biçimidir. Buna ek olarak, bu ülke işlemler için yabancı para birimini “gayri resmi olarak” kabul edecek, ancak bunu “yasal ödeme” olarak kullanmayacaktır.

“Resmi para birimi ikamesi” veya tam dolarizasyon; o ülke kendi yerel para birimini terk ettiğinde ve bunu yayınlamayı bıraktığında gerçekleşir. Bu durumda ülke döviz cinsini yasal ödeme aracı olarak kabul edecektir. Tam dolarizasyonun birkaç avantajı ve dezavantajı vardır.
Günümüzde Dolarizasyon Neyi İfade Ediyor?
Günümüzde dolarizasyon açıkça görülüyor. 2000 yılı başı itibariyle, 28 ülke ve bölge resmi olarak dolarize edildi ve resmi olmayan dolarizasyona sahip birçok ülke vardır. Dolaşımdaki tüm dolar banknotlarının yarısından fazlası ABD sınırları dışında tutuluyor. ABD Hazine menkul kıymetlerinin yaklaşık yarısı yabancılara aittir. Dolayısıyla çoğunlukla yabancı merkez bankalarında rezerv olarak tutulur. Dolar, uluslararası sermaye akışlarındaki ana para biriminin yanı sıra; emtia ve birçok mamul mal ve hizmet için fatura para birimidir. Doğrudan ABD ile ticaret yapan tüm ülkeler; ABD doları cinsinden hem ithalat hem de ihracat yapmaktadır.
Avantajları Nelerdir?
Tam dolarizasyon, geçişin genellikle istenmeyen sonuçları olduğu için oldukça karmaşık bir çile haline gelebilmektedir. Bununla birlikte, işte birkaç avantaj:
- Bir ulus, onu çıkaran ulusla aynı döviz istikrarına sahip olmanın tüm faydalarından yararlana bilinmektedir.
- Özellikle gelişmekte olan ülkeler için para ihraç eden yabancı ülke ile ticaret yapmak çok daha kolay hale geliyor.
- Döviz kuru ile ilgili daha az sorun ve daha iyi istikrar olacağından; genellikle yabancı para birimine geçiş yatırımcıları çekecektir.
Dezavantajlar?
Para birimini çıkaran ülke artık dolarlaştırılan ülkenin egemenliği üzerinde biraz daha fazla güce sahip olmaktadır. Bunun bir ülke üzerinde olumsuz ekonomik ve siyasi etkileri olabilmektedir.
- Bir ulusun ekonomisi tam dolarizasyondan sonra zayıflamaya devam ederse; o zaman yabancı merkez bankacılığı sistemleriyle borçlanmaya başlarlar.
- Dolarizasyonda, yatırımın iyi olması gerekir. Yabancı para da dalış yaparsa veya dalgalanma yaşarsa; bu durum ülkeyi eskisinden daha kötü hale getirebilmektedir.
Dolarizasyon Sadece Dolar İçin Değildir
Ülkeler artık altın standardını kullanmadıklarından ve 1944 Bretton Woods Anlaşmasından bu yana en yaygın dolarizasyon biçimi ABD doları için olmuştur. Bununla birlikte, ülkeler de genellikle euro aracılığıyla tam dolarizasyona geçmiştir.
Son yıllarda, ABD doları ve avroya karşı titrek bir güven var. Enflasyon son yirmi yılda hız kazandığından, ülkeler doların çıkarlarını koruma kabiliyetine ikna olmadılar. Bu yüzden bazıları Bretton Woods’un tersine döneceğini ve ABD dolarının dünya rezerv para birimi olarak reddedileceğini tahmin ediyor. Yeni ‘rezerv para birimi’ bir ‘para birimi sepeti’ olacaksa, dolarizasyon uygulaması yakında sona erebilmektedir.
Dolarizasyon kelimesini ilk kez burada gördüm. Yeni bir şey daha öğrendim.
Dolarizasyonun şuanda Türkiye’ye etkisi nedir tam olarak?
Dolarizasyonlada tanıştık enflasyonlada…
Dolarizasyon oldukça farklı konu forex ile alakası nedir?
Ülke ekonomilerini yönetemeyen yetkililer tarafından dolarizasyon oluşmaktadır.
Türkiye’nin en çok etkilendiği olayın özeti dolarizasyon kelimesidir. Hala bir çok ekonomist dolarizasyonun ne olduğunu bilmemektedir.